Bir zamanlar çocuk

Bir zamanlar çocuk
güneşle uyanır,
toprakla uyurdu.Şimdi çocuk
mavi ışıkla uyanıyor,
Dopamin loop’uyla uyuyor.

Beyin böyle değişiyor:
2024’te yayımlanan “JAMA Pediatrics” meta-analizi:
Günde 3+ saat ekran → yürütme fonksiyonlarında %27 düşüş,
dil gelişiminde 6 8-12 ay gerilik.
(Çocuk beyni 0-3 yaş arası 1 milyon nöral bağlantı/saniye kuruyor;
ama bunu TikTok kaydırmasıyla değil,
gerçek insan yüzü okuyarak yapıyor.)
Vücut böyle değişiyor:
Harvard 2025 uzun dönem çalışması:
9-10 yaş grubu, haftada 25+ saat dijital oyun →
obezite riski 4.2 kat,
miyopi oranı %84.
(Çünkü bir zamanlar çocuk 3 saatte 6000-8000 adım atardı,
şimdi 800-1200.)
Ruh böyle kırılıyor:
2025 UNICEF raporu, 42 ülkede 15-24 yaş:
“Kendimi sürekli yalnız hissediyorum” oranı
%300 artmış son 15 yılda.
Aynı çocuklar, günde ortalama 247 kez telefonunu kontrol ediyor.
(Johns Hopkins: 12-15 yaş arası kızlarda
sosyal medya kullanımı ile depresyon arasında 0.71 korelasyon.
Yani neredeyse sigara-akciğer kanseri kadar güçlü.)Empati böyle ölüyor:
MIT 2023:
2000’den sonra doğanlarda empati puanı %40 düşmüş.
Çocuklar artık yüz ifadesini değil,
emojiyi daha iyi okuyor.
Ama ışık da var:
2025 Finlandiya deneyi:
Haftada sadece 2 saat daha az ekran + 2 saat doğa oyunu →
6 ayda dikkat süresi %38,
sosyal kaygı %52 azalmış.
(Çocuklar hâlâ aynı çocuklar;
sadece yönlendirilmeye ihtiyaçları var.)Bir zamanlar
çocukluk bir bahçeydi,
kapısı ardına kadar açıktı.Şimdi
çocukluk bir akvaryum,
camın öbür tarafındayız biz.Ama hâlâ zaman var.
Bir tablet kapatmak,
bir kapı açmaktan daha kolay.Çünkü çocukluğunu kurtaramadığın çocuk,
yarın senin dünyanı kurtaramayacak.

İstersen bu verileri çocuğuna, öğrencine ya da kendine
bir masal gibi anlatabilirsin.
Çünkü masallar hâlâ işe yarıyor.
Yeter ki telefonu masadan kaldırasın.

******************************* Bebek Bakımı - Bebek Beslenmesi - Bebek Sağlığı Hamilelik - Tüp Bebek - Doğum -- Çocuk Eğitimi çocuk gelisimi, Çocuk Psikolojisi